In navolging van de aflevering waarin ik over landschapsfotografie en macrofotografie sprak heb ik nu ook een aflevering rond portretfotografie. Hieronder de link naar de podcast aflevering:

https://anchor.fm/podcast-over-fotografie/episodes/S02E26-Over-portretfotografie-e3k1jo

We gaan opnieuw dezelfde structuur hanteren.

01 – WAT

Portretfotografie is een breder begrip dan je zou denken. Als we over portretfotografie spreken kom je al snel uit bij een geposeerde foto met een model of onderwerp dat in de lens kijkt. Dan bestaat de variatie vooral uit hoeveel van die persoon in beeld zijn en hoe. Is het enkel het hoofd, bijna zoals een pasfoto dus. Of fotografeer je de volledige persoon, zoals bijvoorbeeld voor modefotografie. Of hele groepen van mensen, al dan niet in omgeving.

Die beschrijving is dus nog veel te beperkt. Er bestaan zoveel meer vormen van portretfotografie. De juiste definitie van portretfotografie is fotografie van mensen.Dus ook kinderen fotograferen is portretfotografie. Of zelfs straatfotografie of foto’s van mensen op andere plaatsen die je helemaal niet kent.

Ook Candid Photography of zoals het zo mooi vertaald is op de nederlandstalige wikipedia ogenbliksfotografie. Candid is het fotograferen van mensen in hun omgeving terwijl ze zich er niet van bewust zijn. Zonder enige vorm van poseren dus.

Een heel mooie vorm van portretfotografie vind ik zelf omgevingsportretten. Daarbij fotografeer je een persoon in diens omgeving. Aan het werk of met iets bezig, al dan niet geposeerd.

Dus zolang er maar mensen op staan en die mensen duidelijk het onderwerp vormen van je foto dan kun je spreken van portretfotografie. Geposeerd of niet, binnen of buiten, met of zonder omgeving.

02 – VOORBEREIDING

Dat brengt ons bij de voorbereiding. Een eenduidig antwoord hierop is niet zo eenvoudig want veel zal afhangen van het type portretfotografie wat je wilt doen.

Als je op straat candid portretten gaat maken dan heb je waarschijnlijk vooral tijd en verder heel weinig voorbereiding nodig. Je kan, zolang je je camera bij hebt bijna overal buiten komen en beginnen fotograferen.

Wil je daarentegen met een model in een studio foto’s gaan maken dan moet je een afspraak met dat model regelen. Als je zelf geen studio hebt ook daar een afspraak in maken. Eventueel materiaal voor de verlichting regelen enz.

Ook voor een fotoshoot met model op locatie heb je zowel de voorbereiding in het maken van een afspraak met je model als het zoeken naar een geschikte locatie. Onderschat het vinden van een goede locatie zeker niet.

Ook voor omgevingsportretten moet je vaak een afspraak met je onderwerp regelen dus ook daar zal wel wat voorbereiding bij komen kijken.

Algemeen kun je stellen dat bij portretfotografie de afspraken vaak gemaakt zullen worden met de mensen die in beeld komen. De onderwerpen dus van je foto’s.

03 – MATERIAAL

Ook materiaal zal sterk afhankelijk zijn van het type shoot. Werk je met kunstlicht en wel of niet op locatie? Hoeveel mensen in beeld en enkel het gezicht of ook de omgeving?

Op locatie zul je niet snel studiolampen meesleuren. Dan zal je liever mobieler werken met flitslampen in plaats van continu licht. Op locatie kun je ook gemakkelijk compacte reflectieschermen voorzien. Als je meerdere lichtpunten hebt zul je wel al snel een assistent nodig hebben om alles op de goede plaats vast te houden.

In een studio kun je dan wel weer met meerdere lampen werken op statief en met attributen voor in je studio.

Je hoeft natuurlijk niet met kunstlicht te werken voor een portret. Zeker op locatie en zeker bij candid en omgevingsportretten is het veel handiger (of misschien zelfs noodzakelijk) om enkel met bestaand omgevingslicht te werken. Bij candid wil je vaak snel te werk gaan en bij omgevingsportretten wil je graag de omgeving vastleggen zoals die is, zonder ingrijpende wijzigingen aan licht.

Wat de lens betreft ga je voor close ups en foto’s van enkele personen vaak een lichtsterke telelens willen gebruiken. Het voordeel van de telelens is dat deze de omgeving samendrukt (=compressie) en weinig scherptediepte geeft waardoor je dus heel gemakkelijk je onderwerp kunt isoleren van de omgeving.

Bijkomend voordeel is dat je niet direct op je onderwerp moet staan om de foto te kunnen nemen. Je kan dus van op een afstand werken en wat aangenamer is voor het model. Een typische portretlens is voor full frame bijvoorbeeld een 85mm prime lens die alle grote merken hebben. Maar ook Macro lenzen (heel beperkte dof) en langere telelenzen zijn vaak favoriet.

Specifiek voor kinderen is een korte telelens van 85mm (in full frame) vaak al te lang. Kinderen hebben veel meer instructies en aandacht en een speciale aanpak nodig om gefotografeerd te worden. Mijn ervaring leert dat veel kinderen ook beter op de foto staan als ze spontaan gefotografeerd worden tijdens het spelen. Dan wil je ook wel iets van de omgeving zodat duidelijk is wat de kinderen doen. Dus dan zal een 50mm of 35mm beter geschikt zijn.

Voor candid en omgevingsportretten kijk je ook eerder naar 50 en 35mm lenzen. Breder dan dat kan maar levert wel vervorming op. Mensen van dicht fotograferen met een groothoek als een 28mm geeft vreemde vervorming van het gezicht. Met een 35mm is dat nog net aanvaardbaar. Maar als je genoeg afstand houdt t.o.v. je onderwerp kan groothoek ook werken.

04 – BELICHTING

Bij het instellen van de belichting vertrek je van een zo laag mogelijke ISO waarde voor het scherpste beeld. Natuurlijk afhankelijk van de hoeveelheid licht die je hebt. Zeker voor opnamen binnen met enkel natuurlijk licht kan een hogere ISO waarde vereisen.

Ook wat de sluitertijd betreft ga je dikwijls een tijd zoeken die snel genoeg is om bewegingsonscherpte te voorkomen. Tenzij je onderwerp natuurlijk zelf in beweging is. Zoniet kun je als regel 1/brandpuntsafstand gebruiken. Voor een 50mm lens is een minimale sluitertijd van 1/60s dus al genoeg. Maar voor een 200mm telelens is dat dan al 1/200s.

Het diafragma zal meestal je belichting gaan bepalen bij portretfotografie. Zeker bij foto’s waar 1 iemand poseert en de omgeving dus niet veel belang heeft wil je waarschijnlijk je onderwerp mooi isoleren door een heel beperkte scherptediepte. Dat bekom je door je lens op maximale opening te gebruiken. Afhankelijk van je lens is dat bijvoorbeeld f2 of f1.8 of nog groter.

Als ook de omgeving belangrijk is of er staan meerdere mensen op de foto dan zal zo’n grote opening nooit volstaan om alles scherp in beeld te krijgen. Voor straatfotografie is f11 en f16 een veel gebruikte opening omdat je dan ook niet exact op het juiste punt hoeft scherp te stellen. Als het snel moet gaan kan dat handig zijn.

05 – SCHERPSTELLING

Wat ons inderdaad bij de scherpstelling brengt. Omdat je bij portretfotografie niet met snel bewegende onderwerpen zit zul je ook geen snel AF systeem nodig hebben. Ook geen tracking trouwens dus eigenlijk volstaat hier single AF. Of als je wilt leren manueel scherpstellen dan is portretfotografie ook een goede vorm van fotografie om daarop te oefenen.

Let er bij het scherpstellen op personen vooral op dat je op de ogen scherp stelt. Niets zo vervelend als een portretfoto met prachtige DOF waarbij je dan toch op het verkeerde punt hebt scherpgesteld. En de ogen is hetgeen je eerst naar kijkt bij personen dus dat is ook waar je de scherpstelling wilt.

Op veel moderne camera’s kun je gezichtsherkenning activeren. Zeker een handige functie wat veel hercompositiewerk voorkomt. En meer en meer kun je zelfs oogdetectie gebruiken, dan ben je helemaal zeker dat het allemaal goed zit bij elke foto.

06 – COMPOSITIE EA TIPS

Als je niet met gezichtsherkenning of oogherkenning werkt is het trouwens wel belangrijk op te letten voor een veel gemaakte beginnersfout waarbij het gekozen scherpstelveld de compositie bepaalt.

Standaard zal vaak het middelste scherpstelvakje van je camera actief zijn en kun je dat met een d-pad, of mss zelfs met het aanraakscherm (als je dat hebt) verplaatsen. Je wil natuurlijk niet telkens je onderwerp ook in het midden van je foto zetten. Dus dan heb je 2 opties om dat op te lossen.

Je kan ofwel het middelste vakje behouden en gebruiken maar telkens je een foto maakt eerst scherpstellen met dat vakje, het midden dus, op je onderwerp en dan voor je afdrukt de compositie opnieuw maken. Dat is de aanbevolen methode omdat je dan niet telkens moet gaan zoeken naar dat punt. Je weet gewoon dat het telkens in het midden klaar staat.

De alternatieve methode is dat punt toch te verplaatsen maar hou er dan wel rekening mee dat je hier handig in zal moeten worden. Ook zal niet elke camera even snel en vlot te bedienen zijn. En bedenk ook dat bij veel camera’s enkel de middelste punten de beste AF hebben en de punten in de rand van het beeld minder goed kunnen scherpstellen.

Voor het fotograferen van kinderen gaf ik al de tip van zo weinig mogelijk op te vallen. Veel kinderen zullen als je hen vraagt om een foto te maken een grimas trekken in een poging te lachen voor de camera. Daarom alleen al is het interessanter om kinderen die spelen te observeren en zo tussendoor foto’s te maken terwijl ze bezig zijn.

Stel je onderwerp sowieso ook op zijn of haar gemak. Dat merk je in het eindresultaat. Een spontane lach krijg je niet met “cheese”. Er zijn veel betere technieken voor, daarvoor geef ik je deze link naar een youtube video (niet van mij):

Gebruik de regels rond compositie die je al kent. Probeer je onderwerp niet pal in het midden te plaatsen. Gebruik de regel van 3 om een interessante compositie op te bouwen. Als je onderwerp niet in de lens kijkt is het ook heel belangrijk dat er iets te zien is in de richting waarin persoon kijkt.

Kijk goed naar het licht en hoe het licht op een persoon valt. Zacht verstrooid licht is het mooist. Hard licht zal elke oneffenheid in het gezicht laten zien en is dus niet zo flatterend.

Je standpunt is ook heel belangrijk. Voor een gezicht is een standpunt op gelijke hoogte of net boven je onderwerp vaak het best. Voor kinderen is het dan weer heel belangrijk op hun hoogte te komen. En je kan ook experimenteren met andere standpunten.

Portretten kunnen ook heel creatief zijn. Ik zag onlangs nog een foto op de instagram account van 500px passeren van een vrouw met een duikmasker met daarin water en in dat water een vis. Heel mooi gedaan.

Nog een interessant artikel: https://www.photofacts.nl/fotografie/rubriek/tips_en_truuks/10_tips_voor_betere_portretfotos.asp

En weer een zeer uitgebreid overzicht met tips via de website van zoom.nl
https://zoom.nl/artikel/cursussen/25337-handige-tips-voor-portretfotografie—een-overzicht.html